یازار:جۆبران خلیل جۆبران
دیل بۆتون میللتین و یا اوْنون عۆمومی ماهیتینین یارادیجیلیق تظاهورلریندن بیریدیر. اگر یارادیجیلیق ضعیفلهییرسه، دیلین اینكیشافی دا دایانیر. اما معلوم اوْلدوغو كیمی، دایانماق تنززولدور، تنززولون آرخاسیندا ایسه اؤلوم و پۇچلوق دایانیر.
بئلهلیكله، عرب دیلینین گلهجیی بۇ دیلده دانیشان خالقلار عائلهسینین ایندیكی و گلهجك یارادیجی دۆشونجهسیندن آسیلیدیر. اگر ایدئیالار یاشاسا، عرب دیلینین گلهجیی كئچمیشده اوْلدوغو قدر مؤهتشم اوْلاجاق. بئله اوْلماسا اوْنو قوْنشو یهودی و سۇرییا دیللرینین عاقیبتی گؤزلهییر.
بس بیز نَیی یارادیجی گۆج آدلاندیریریق؟
بۇ، میللتی ایرهلییه آپاران قطعیتدیر؛ زیرا، میللتین قلبینده ناملوم اوْلانا ماراق، آجلیق، ائهتیراس، رۇحوندا ایسه اوْنون گئجه و گۆندوز حیاتا كئچیرمهیه چالیشدیغی آرزولار زنجیری واردیر. هر بیر حالقانی قت ائتدیكدن سوْنرا حیات یئنیسینی علاوه ائدیر. شخصلرده بۇ، ایستئداددیر، جمعیتده ائنتوزیازم. آیریجا شخصلرین ایستئدادلی اوْلماسی ایسه جمعیتین گیزلی جهدلرینی كوْنكرئت آشكار فوْرمالاردا حیاتا كئچیرمك باجاریغیندان باشقا بیر شئی دئییل. ایسلاماقهدركی دؤورده شاعر بیر نؤو مۆژدچی ایدی. بئله كی، عربلر نه ایسه یئنی بیر شئی گؤزلهمك وضعیتینده ایدیلر. بۆتپرستلیكدن ایسلاما كئچید گۆنلرینده اوْ، اینكیشاف ائدهرك یئتكینلشیردی، بؤیومه و یئتكینلیك مرحلهسینی یاشاییردی. پوْستكلاسسیك دؤوردن سوْنرا اوْ، ایكیلشدی، چۆنكی بۆتون ایسلام جمعیتی پارچالانیردی. شاعر ده همین مرهلهلردن كئچیردی، اوْ یۆكسهیه قالخیر، اؤز گؤركمینی دیَیشیر، بضا فیلوْسوْف كیمی، بضا حكیم كیمی گؤرونوردو، حتی آستروْنوْم بئله اوْلوردو. نه قدر كی، عرب دیلینده یارادیجیلیق گۆجونو مۆرگو تۇتمامیشدی، هر شئی بئله ایدی. بۇ گۆج ضعیفلهدیكجه شاعرلر قافییپردازلارا، فیلوْسوْفلار ازبرچیلره، حكیملر فێریلداقچیلارا، آستروْنوْملار آستروْلوْقلارا چئوریلدیلر.
ادامه مطلب...
Jurji Zaydan ادبیات عرب |
خداوند كه آدمی را خلق كرد، بیان را نیز به او آموخت.[1] و لذا این نعمت الهی همزاد آدمی است، پس قواعد سخن گفتن نیز، پیشینهای به بلندای تاریخ تفكر و تعلم بشر دارد. هر چند كه تدوین قوانین و خواص یك زبان بسی متأخرتر است و به زمانی مربوط میشود كه او به جمع آوری علوم و كتابت روی آورده است. قرآن به عربینازل شده است و روایات ائمه نیز به عربی است، و در واقع زبان دین اسلام عربی است، و لذا در این نوشتار كوتاه، نگرشی اجمال خواهیم داشت بر تاریخچه و تعالیم علوم ادبی عرب. این كه علوم در ادبیات عرب چند دستهاند؟ خود محل بحث و مناقشه است.[2] ولی مشهورترین قول، این علوم را به دوازده علم تقسیم میكند كه عبارتند از: نحو، صرف، عروض، قافیه، لغت، قرض، انشاء، خط، بیان، معانی، محاضرات و اشتقاق.[3] همین تقسیمبندی از زمخشری نیز نقل شده است،[4] علم دیگری به نام بدیع وجود دارد كه برخی آن را علمی مستقل دانسته و برخی دیگر آن را ذیل علم معانی و بیان قرار دادهاند. این نكته نیز قابل ذكراست كه چهار علم قرض الشعراء، خط، انشاء و محاضرات یا همان تاریخ، فروع در میانند و هشت علم دیگر علوم اصلی ادبی محسوب میشوند.[5] |
ادامه مطلب...